viernes, 27 de septiembre de 2013

O tren que nunca chegou

"A nosa galeguidade provén da forteza do espírito, e aínda que carecemos de vontade ofensiva, somos inexpugnables na resistencia", Alfonso Daniel Rodríguez Castelao.

Eran as 21.40 do 24 de Xullo de 2013 cando camiñaba pola Alameda compostelá. As rúas estaban ateigadas; os postos abertos. A tómbola sorteaba un boneco de Pou e arrecendía a porra con chocolate. Recordareino sempre.
A temperatura era agradabel. Non facía frío, tampouco calor. O ceo estaba gris. Orballara hai pouco e Compostela ulía. A Compostela, a cidade onde a chuvia é un arte.
Os postos seducían cos seus atractivos productos: chapas a 0,50; bandeiras de 'Los Ramones'; pulseiras da paz... ó lonxe, un chamábame especialmente a atención, cos seus cantos de serea ó fondo. Unha mesa ateigada de discos. De tódalas épocas e estilos. Achégome coma un neno a unha tenda de caramelos, sen saber cal mirar primeiro, atordado con tanto tesouro ante os meus ollos. De súpeto, víbrame o peto. Unha chamada inesperada. "Oye, ¿estás bien?". Non entendía nada. "Descarriló un tren, diez muertos por ahora". Non contesto. Miro o meu arredor. Os sorrisos da xente facíanme sospeitar que ninguén sabía nada de que, unha hora antes, xusto ás 20.41, un tren Alvia Serie 730 Madrid -Ferrol descarrilara a poucos quilómetros de nós.

Comecei a escribir esta entrada o serán do 26 de Xullo, coa dor tan recente coma unha ferida sen sandar. Sentía a necesidade de contarlle ó mundo a miña experiencia, pensando que as verbas verdadeiras son as que saen no momento, sen contaminar polo paso do tempo. Mais non puiden. A perspectiva que me da agora o pasar dos días pode que suavice o discurso, pero non o sentir. Pode facerme máis analítico, mais as preguntas seguen sendo as mesmas. E as respostas, moi poucas.

O pobo galego mimetízase coa dor ate facela case endémica. Interiorizamos a morte coma o fin propio dos galegos. Padecemos petroleiros, chapapotes e lumes e non desfalecemos. O noso poder non reside no ataque; reside na nosa capacidade de defensa. Se o mundo fose un enorme tapete de rol a nosa victoria chegaría logo de superar moitos embates. Cansos, mais nunca derrotados.
Rosalía falábanos dunha Negra Sombra que ó pé dos seus cabezales tornaba facéndolle mofa. Resulta inevitabel, dun tempo a esta parte, non asociar as verbas da autora galega a canta catástrofe sufrimos; non escoitar os acordes de Xoán Montes na nosa cabeza mentres vemos os nosos montes arder, o noso mar contaminar ou ós nosos emigrar. E de novo, coma unha grande e cíclica caveira oca, apareceuse a Negra Sombra na véspera do noso día, para tinguir unha vez máis Galiza de escuras e negras sombras.

Cando o Alvia 730 Madrid-Ferrol descarrilou ese día 24 moitos estabamos preparándonos para a festa grande daquela noite. Para os que sentimos con forza a festividade da patria, será difícil non desprender da nosa memoria o recordo do sinistro cada 25 de Xullo, como esa gran Negra Sombra de Rosalía. A pregunta que nos facemos nós é cantos anos lembraremos a catástrofe sen as respostas que moitos buscamos, e que os 130 feridos e as familias das 79 víctimas exixen coñecer. Negámonos a crer que a responsabilidade total do accidente recaia nunha soa persoa que aparentemente tiña un currículo intachabel. O chivo expiatorio que ADIF e RENFE apuráronse en condenar e que a prensa encargouse de fusilar pagará toda a vida unha traxedia onde algúns non asumen a súa cota de culpa compartida. Existían medios para evitalo, e alguén terá que responder á pregunta de por qué ninguén instalou balizas nun dos tramos máis perigosos da alta velocidade.
Indigna, unha vez máis, comprobar o tratamento que certos medios de comunicación lle concederon ó accidente, un axioma que se repite cada vez que ten lugar a traxedia. Dende aqui, aconsellámosvos que revisedes todas as vosas fotos do facebook, twitter, tuenti e demáis redes sociais. Quen sabe se, chegado o momento, un avispado director de xornal descontextualizará algunha das vosas imaxes para condearvos e colgarvos na praza pública, rodeados de xente ávida de respostas. Hai moito xornalista con complexo de xuíz que non respecta o principio xurídico máis elemental na xustiza: a presunción de inocencia. Non caiades nas súas trampas. Nunca.

Será por que os dous partidos maioritarios teñen moito que calar sobre este particular, ou por que España espera vender alta velocidade ó Brasil, o certo é que semella que todos os implicados están satisfeitos co culpabel común que non tardaron nin 24 horas en acusar, cando xa existían informes anteriores que alertaban da perigosidade desta curva. ¿Quen quere arriscar un contrato millonario por un accidente de tren que se podía evitar?, ¿que importa máis: a conciencia dun só home ou a crítica internacional?. E namentres, o noso governo que fai copy+paste dun pésame dirixido ás víctimas do terremoto do Gansu, ou esa oposición lastimeira que loitaba con Pepiño Blanco á cabeza por saír na foto da inauguración deste mesmo trazado, impiden a través das súas seccións autonómicas crear unha comisión de investigación no Parlamento galego, ¿para que?. O culpabel xa o temos, e non vaia ser que removamos moito na merda e algún de nós acabe no caldeiro.
Mais, como se dunha broma de mal gusto se tratase, o 16 de setembro o vicepresidente da Comisión Europea dicía que  España non tiña a obriga de poñer o freado automático no Alvia, dicindo textualmente que "aínda que o accidente de Santiago implicou un tren de Alta Velocidade, parece que ocorreu nunha parte da rede convencional que conectaba coa liña de Alta Velocidade. Como tal, podería non haber ningunha obrigación legal de despregar ERTMS". Por sentido común -aínda que sexa unha opinión persoal-, e se a seguridade nos referimos, a legalidade non pode xustificar endexamais a carencia de sistemas de prevención de riscos, por moito que o digan dende Bruxelas e o propio Siim Kallas, autor destas palabras.
Afortunadamente, entre tantas sombras que escurecen a xustiza española -máis por lenta que por ineficaz, aínda que a segunda vai da man da primeira-, semella que algunha luz podemos divisar ó lonxe xa que o xuíz instructor do accidente do Alvia, Luis Aláez, ven de imputar este pasado martes a 22 cargos de Adif, posto que, e segundo as súas palabras, puideron ter "cando menos, unha grave falta de dilixencia tanto na actuación preventiva como na correctiva". E tal como nos alegramos, tamén agardamos recelosos o veredicto final xa que, como todo, isto non é como empeza, se non máis ben como acaba.


Pepiño Blanco botándolle un tute cos colegas
A catástrofe do Alvia 730 demostrou unha vez máis que os heroes de verdade non levan a muda por fóra. Tampouco capa. E na maioría dos casos non teñen superpoderes. Angrois converteuse para moitos nun nome de ingrato recordo pero á vez, nun exemplo de solidariedade dun pobo para cos demáis. Entre a dor da traxedia, un colectivo humano foi quen de esquecer os riscos para tentar salvar os seus conxéneres da morte. Nunca haberá homenaxe que faga xustiza, e só hai un homenaxe que agora poidan necesitar: o silenzo. Porque eles tamén necesitan gardar loito polos 79; eles tamén necesitan chorar os seus mortos.

E entrementres aqui no dimite ni Dios. A Marca España, chambona e chapuceira como ela soa, única e inimitabel, casposa e cañí, pandereteira e chiripitifláutica, funciona así. ¿Que morren 79 persoas nun accidente de tren?, poñamos balizas para que non volva ocorrer. ¿Que arden os montes?, endurezamos as penas ós pirómanos por se se lles da por queimar o monte que xa non queda. ¿Afunde un barco cargado de petróleo?, prohibamos os petroleiros monocasco navegar polas nosas costas ateigadas de chapapote. Arranxemos o problema cando xa o teñamos enriba, que a prevención é para covardes e mariquitas.


Cando penso que te fuches, Negra Sombra que me asombra.